HAŞIL & XASIL
Haşıl kelimesi, Türkçeye Ermenicede lapa veya çorba anlamına
gelen "xašil" kelimesinden geçmiştir. Haşıl Anadolu'da Sivas, Kars,
Erzurum, Rize, Erzincan, Tunceli, Gümüşhane, Bayburt ve Kuzey İran’da yapılan
bir yemektir. Bölgeye göre haşılın yapımı değişiklik göstermektedir. Buna göre yörelerde
buğday ya da bulgurla yapılır. Üzerine sarımsaklı yoğurt ve eritilmiş tereyağı
dökülerek yenen haşılın yapılışı oldukça kolay lezzeti ise benzersiz.
Kars usulü; Buğday, un, tuz, yoğurt, sarımsak ve
tereyağı ile yapılır. Kars usulü haşıl yapılırken buğdaylar su ve tuzla beraber
pişirilerek buğdayın suyu çekmesi sağlanır. Suyu çeken buğdaya un eklenir.
Ardından yoğurt ve sarımsakla sarımsaklı yoğurt yapılır. Haşılın üzerine önce
tereyağı, sonra sarımsaklı yoğurt dökülür. Son aşamada tabağın ortası
boşaltılır ve boşaltılan yere tereyağı ilave edilir.
Sivas usulü; Sivas
usulü haşılın ana malzemesi bulgur veya yarma buğdaydır. Kullanılan diğer
malzemeler ise süzme yoğurt, su, tuz ve tereyağıdır. Yapımı Kars usulü haşıla
benzer. Kullanılan malzeme tam olarak piştiğinde üzerine yağ eklenir.
Kuzey Erzurum ve Batı Rize usulü; Rize'nin batısı ve
Erzurum'un kuzeyinde de popüler olan Haşıl, en çok Erzurum'un Torul ve Rize'nin
İkizdere ile Salarha bölgelerinde yapılır. Diğer yörelerden farklı olarak
yapımında kavut unu kullanılır. Ayrıca tereyağı, yoğurt ve sütte Rize-Erzurum
usulü haşıl için kullanılan malzemelerdendir. Rize usulü haşıl yapılırken ilk
önce mısır unu su ile beraber pişirilir. Sonrasında pişirme devam ederken
karışıma tereyağı ilave edilir. Yemek katı kıvama gelince soğuması için ateş
kapatılır. Soğuyan haşılın üzerine yoğurt veya süt eklenerek servis edilir.
Haşıl, ortasına tereyağı konularak yenir. Geleneksel olarak haşıl yenirken
tereyağına ekmek bandırılır. Yağın bitmesiyle beraber aynı yere yoğurt konur ve
ekmeği bandırarak yemeğe devam edilir. Tercihen haşılın pişirildiği tavada
sıcak servis edilir.
Doğu Rize usulü; Laz mutfağında da tüketilen haşıl, Rize'nin
Çamlıhemşin, Ardeşen ve Pazar ilçelerinde "centuseri" adıyla
tüketilir. Centuserinin yapımında mısır unu, su ve tereyağı kullanılır.
İran usulü; İran Türklerinin yaptığı haşıl bir helva
türüdür. Kullanılan hamura tatlandırıcı olarak şeker veya bal eklenir.
Yorumlar
Yorum Gönder